دانلود مقاله سقاخانه

مقدمه

نخست باید معنی دین و هنر مشخص شود و سپس ربط حقیقی دین و هنر مورد تحقیق قرار گیرد تا در نهایت بتوان برای پرسش مذکور پاسخی مستدل یافت. دین به معنای کل عبارت است از مجموعه فرامین قواعد و دستورات و احکام الهی که برای خیر و سعادت و کمال انسان توسط پیامبران به بشر ابلاغ شده است. عنایت دین خیر و کمال مطلق است و کمال مطلق زیبایی حقیقی و جمال مطلق است. دریافت حقیقت مطلق شهودی است و عشق ذاتی ابنای بشر به حقیقت مطلق (حقیقه الحقایق) منشا شهود است و شهود میسر نشود الا به مسیر روح درعالم قدس و استغراق در دریای وحدت و آشنا شدن ذوق به توحید. حقیقت دین معرفت الهی است. موضوع و هدف دین وجود مطلق (خداوند) است وشریعت (دین) راه و رسم الهی شدن را به انسان می آموزد تا صفات الهی در وجود انسان تجلی یابد و به مقام خلیفه الهی رسد. الذی احسن کل شی خلفه و خدا کسی است که هر چه را آفرید نیکو آفرید (آفریده او در نهایت حسن و زیبایی است). در جهان چو حسن یوسف کس ندید حسن آن دارد که یوسف آفرید حضرت امام (ره) در کتاب شریف دعای سحر می فرمایند بها به معنای زیبایی است و زیبایی عبارت است از وجود پس هر چه خیر و زیبایی و سناهست همه از برکات وجود است و سایه آن است تا آن جا که گفته اند مساله اینکه وجود عبارت از خیر و زیبایی است همه از بدیهیات است پس وجود همه اش زیبایی و جمال و نور و روشنی است و هر قدر وجود قوی تر باشد زیبایی اش عامتر و زیباتر خواهد بود. وجود تجلی واجب الوجود است. این تجلی و ظهور جلوه کمال مطلق و جمال مطلق و مساوی زیبایی است. اگر زیبایی ذات هنر باشد غایت هنر به امر خارج از ذات دلالت ندارد. پس غایت هنر همان حقیقت ذاتی آن و حقیقت ذاتی هنر زیبایی حقیقی است. از این باب موضوع و هدف دین و هنر امری واحد است.

فهرست

مقدمه 1

فصل اول نماد و نگرشی نمادین

1-1 نماد و نگرش نمادین به هستی 6

1-2 نماد و نقش آن در زندگی 10

فصل دوم سقاخانه

2-1 وجود افتراق فضاهای سنتی و مدرن 13

2-1-1 شناختی از دو واژه «نوگرایی» و «سنت گرایی» 13

2-1-2 گرایش به فضاهای شهری سنتی 14

2-1-3 مقایسه فضاهای سنتی و مدرن 16

2-2 فرهنگ واژگانی سقاخانه 18

2-3 علل پیدایش سقاخانه 24

2-4 دو عنصر اساسی در سقاخانه 31

2-4-1 آب 32

2-4-1-1 آب عنصر مقدس و مشترک در ادیان پهنه ایران زمین 34

2-4-1-2 آب در دیگر آیین های باستانی 36

2-4-1-3 آب در ادیان و آیین ها 37

2-4-1-3-1 آب در دیانت یهود 37

2-4-1-3-2 آب در مسیحیت 38

2-4-1-3-3 آب در آیین مندائی و صابئین 38

2-4-1-3-4 آب در اسلام 39

الف: بازتاب آب در اسلام 39

ب: آب در عرفان اسلامی – ایرانی 40

ج: آب، واقعه کربلا و آب تربت 42

د: آب و مذهب دو روی یک سکه اند در سقا خانه 45

2-4- 2 آتش 50

2-4-2-1 آتش و نور در ایران باستان 50

2-4-2-1-1 اهمیت آتش و نور درجهان بینی آفرینش ایران باستان 53

2-4-2-1-2 آتش و نور واسطوره های آن در فرهنگ آریایی 53

2-4-2-2 کارکرد رمزهای آتش و نور در اسلام 54

2-4-2-3 کارکرد رمزهای آتش و نور در ایران 55

2-4-2-4 نور و هنر 56

2-5 معماری سقاخانه 57

2-6 عناصر نمادین سقا خانه 60

2-6-1 آینه 61

2-6-2 شمع (چراغ نفتی، لوستر) 63

2-6-2-1 شعله شمع 64

2-6-2-2 سوگند به نور و روشنایی و فروغ و شمع افروزی 66

2-6-2-3 شمع گردانی در مراسم مقدس 67

2-6-2-4 شمع در سقا خانه: آتش و آب 67

2-6-3 قفل 68

2-6-4 آدمکهای فلزی 70

2-6-5 پنجه 72

2-6-6 چشم 74

2-6-7 ظرف سقا خانه ای 75

2-6-8 ستاره 76

2-7 تزئینات دیگر سقاخانه 76

2-7

1- کتیبه نویسی 76

2-7-2 سنگاب 80

2-8 رنگ در سقاخانه 81

2-8-1 پیشینه ای از رنگ 81

2-8-2 خواص رنگ سبز 82

2-8-2-1 مسرت بخشی و شاد آور بودن 83

2-8-2-2 تقویت تحمل پذیری و صبر 83

2-8-3 رنگ سبز در سقاخانه 84

2-9 معرفی تعدادی از سقاخانه های معروف

2-9-1 سقاخانه عزیز الله 90

2-9-2 سقاخانه سردر مجلسی 92

2-9-3 سقاخانه طوقچی 93

2-9-4 سقاخانه آقا میرزا اسدالله روضاتی 95

2-9-5 سقاخانه در دشت 97

2-9-6 سقاخانه حاج آقا شجاع 99

2-9-7 سقاخانه پنج شنبه دین 101

2-9-8 سقاخانه قدیمی رو به روی سردر مسجد جورجیو 103

2-9-9 سقاخانه های درب امام 105

2-9-9-1 سقاخانه دالان درب امام 105

2-9-9-2 سقاخانه صحن شمالی درب امام 106

2-9-9-3 سقاخانه مجاور درب امام 107

2-9-10 سقا خانه مسجد حکیم 108

2-9-11 سقا خانه هارونیه 109

2-9-12 سقاخانه درب کوشک 110

2-9-13 سقاخانه بیدآباد 110

2-9-14 سقاخانه حاج محمد جعفر 111

2-9- 15 سقاخانه قصر در دشت 112

2-9-16 سقاخانه گرگ یراق 113

2-9-17 سقاخانه گذرهارونیه 114

2-9-18 سقاخانه حاج علی 115

2-9- 19 سقاخانه آقانور 116

2-9-20 سقاخانه ترکها 117

2-9- 21 سقاخانه مسجد سید 118

2-9-22 سقا خانه تاج الدین 119

2-9-23 سقاخانه مسجد لبنان 120

2-9- 24 سقاخانه مسجد ذکر الله 121

فصل سوم مکتب سقا خانه

3-1 مکتب سقا خانه و پیدایش آن 122

3-2 هنرمندان مکتب سقا خانه 127

3-2-1 منصور قندریز 127

3-2-2 حسین زنده رودی 129

3-2-3 پرویز تناولی 131

3-2-4 فرامرز پیل آرام 133

3-2-5 ژازه طباطبایی 134

3-2-6 جعفر روحبخش 135

3-2-7 مسعود عربشاهی 135

3-2-8 ناصر اویسی 137

3-2-9 صادق تبریزی 138

3-3 تطبیق برخی آثار هنرمندان سقاخانه با ادعیه و طلسمات 139

3-4 نمونه ای دیگر از آثار هنر مندان معاصر با نگاه سقاخانه ای 145

نتیجه گیری 152

گزارش کار عملی 154

منابع 165